Słuch muzyczny: wskazówki, jak trenować i rozwijać słuch relatywny

Możliwość zagrania dowolnego utworu ze słuchu jest marzeniem wielu osób. Z pewnością widziałeś już, jak ktoś bez wysiłku bierze instrument i zaczyna grać piosenkę ze słuchu, nie znając wcześniej dobrze danej kompozycji. Taki muzyk nie jest jednak istotą z innej planety ani superbohaterem o specjalnych mocach. Najprawdopodobniej jego zdolności są wynikiem dobrego słuchu muzycznego, który rozwijał się przez lata. 

Każdy tak naprawdę może osiągnąć taki poziom. Warto jednak uzbroić się w cierpliwość, ponieważ jest to długi proces, który towarzyszyć Ci będzie do końca życia. W tym artykule podpowiemy Ci, jak rozwinąć słuch muzyczny. Przygotowaliśmy kilka praktycznych wskazówek i pojęć, dzięki którym dowiesz się, jak trenować słuch relatywny. 

Czym jest słuch muzyczny?

Słuch muzyczny to inaczej zdolność do identyfikowania różnych fal dźwiękowych jako części składowych muzyki. Można powiedzieć, że nauka słuchu muzycznego jest jak nauka drugiego języka. Ćwicząc nowy język, uczysz się znaczenia słów i ich klasyfikacji (np. czym jest czasownik, rzeczownik itp.). Następnie uczysz się koniugacji czasowników i struktur gramatycznych. Z biegiem czasu rozwijasz dobrą znajomość gramatyki i poznajesz wiele słów. W ten sposób możesz coraz lepiej wyrazić siebie i zrozumieć, co mówią inni ludzie w tym języku.

To samo dzieje się w przypadku słuchu muzycznego. Najpierw przyswajane są przerwy między nutami. Następnie dźwięk skal, prostych akordów, progresji akordów itp.

Gdy twoje ucho przyzwyczai się do tych dźwięków, będziesz mógł odtwarzać ze słuchu dowolną piosenkę. Ale, jak powiedzieliśmy wcześniej, jest to nauka, która będzie Ci towarzyszyć przez całe życie i wymaga cierpliwości i poświęcenia. Pamiętaj więc, że ten proces będzie częścią twojej rutyny jako profesjonalisty muzycznego.

Różnica między słuchem absolutnym a relatywnym

Aby wiedzieć, jak rozwijać słuch muzyczny, konieczne jest zrozumienie różnicy między  słuchem absolutnym a relatywnym. Osoby mające słuch absolutny potrafią rozpoznać częstotliwość każdej nuty z idealną precyzją. Oznacza to, że ta osoba może wypowiedzieć nazwę odtwarzanej nuty lub akordu bez odniesienia się do innych dźwięków. Z kolei osoby mające słuch relatywny mogą zidentyfikować dźwięk, odnosząc ją do innego lub innych dźwięków. 

Jak rozwijać słuch muzyczny?

Istnieje kilka sposobów na rozwijanie słuchu muzycznego. Zacznijmy od nauki melodii. 

W pierwszej kolejności należy nauczyć się interwałów muzycznych. 

Następnie warto zapamiętać, jak brzmią proste interwały. 

Na przykład: wybierz nutę i zagraj dźwięk znajdujący się pół tonu nad nią (interwał zwany sekundą małą).

Następnie powtórz ten proces ze wszystkimi prostymi interwałami (sekunda wielka, tercja mała, tercja wielka, kwarta czysta, tryton, kwinta czysta, seksta mała, seksta wielka, septyma wielka, septyma mała i ósemka czysta).

Gdy już nauczysz się rozpoznawać interwały, kolejnym krokiem jest rozpoznawanie ich w danej skali. Zacznij od gamy durowej, grając ją zarówno w górę, jak i w dół. To pozwoli Ci utrwalić w pamięci jej dźwięki. 

Zastosuj to ćwiczenie, odnosząc się do wszystkich skal, których będziesz się uczyć w przyszłości. Możesz także śpiewać interwały w tym samym czasie, w którym grasz je na swoim instrumencie.

Aplikacje na telefon, jako jeden ze sposobów nauki słuchu muzycznego

W dzisiejszych czasach znaleźć można wiele narzędzi przydatnych w procesie nauki muzyki. Korzystając z różnych aplikacji na telefon, będziesz w stanie szybciej osiągnąć oczekiwane efekty. Programy mają zwykle różne dostępne tryby ćwiczeń i nauki, przez co w prosty sposób będziesz mógł codziennie doskonalić swój słuch muzyczny. Nie zapomnij jednak, że tak samo ważny jest trening trzymania rytmu, a do tego przyda Ci się metronom. 

Zatem wraz z pobraniem aplikacji do ćwiczenia słuchu (np. Tenuto, Soundgym itp.), ściągnij Camtronome — czyli zaawansowany metronom z funkcją nagrywania video. Dzięki temu będziesz w stanie ćwiczyć na dowolnym instrumencie (np. skale) i jednocześnie rejestrować swoje postępy. 

Rozpoznawanie interwałów melodii

Jednym ze sposobów zapamiętywania interwałów, a także skal, jest znajomość interwałów występujących w melodiach dobrze znanych piosenek. Na przykład dwie pierwsze nuty utworu Can’t Help Falling In Love Elvisa Presleya, to interwał zwany kwintą. 

Rozpoznawanie akordów

Kolejnym krokiem w rozwijaniu słuchu muzycznego jest nauka rozpoznawania ze słuchu harmonii. Czyli, musisz zapamiętać brzmienie dwóch nut granych jednocześnie. Bazować możesz na tych samych dźwiękach, które wchodzą w skład danej skali. Po nauce brzmienia każdego z interwałów harmonicznych nadchodzi czas na przestudiowanie triad, czyli akordów z trzema nutami. Najbardziej powszechna struktura triady to: tonika, tercja i kwinta. 

Dlatego triady, które powinieneś ćwiczyć, to:

Durowa (tonika – tercja wielka – kwinta czysta);

Molowa (tonika – tercja mała – kwinta czysta);

Zmniejszona (tonika – tercja mała – kwinta zmniejszona);

Zwiększona (tonika – tercja wielka – kwinta zwiększona).

Aby zapamiętać te interwały, najlepiej zacznij od akordu durowego, który jest łatwy do zagrania. Postaraj się zapamiętać brzmienie poszczególnych interwałów. Dobrym ćwiczeniem jest granie na instrumencie i śpiewanie interwałów w tym samym czasie. 

Następnie powtórz tę samą procedurę z akordem molowym.

Po zapamiętaniu interwałów np. dwóch akordów graj je i śpiewaj na przemian. W ten sposób  zaczniesz rozpoznawać różnicę między akordem durowym i molowym. Korzystaj z aplikacji do treningu słuchu, które pomogą Ci rozpoznawać triady.

Progresje akordów

Kiedy już nauczysz się rozpoznawać interwały zachodzące między dźwiękami, kolejnym krokiem jest łączenie akordów. 

Teraz pogłębimy nasze badanie percepcji muzycznej poprzez łączenie akordów.

Przede wszystkim zacznij od przestudiowania progresji, która zawiera dwa akordy z pola harmonicznego gamy C-dur. Na przykład zagraj akord C-dur, używając dowolnego rytmu, a następnie akord F-dur w tym samym rytmie. W tym przypadku mamy do czynienia z progresją akordów czwartego stopnia. W tym sensie C-dur jest toniką, a F-dur jest kwartą (lub czwartym stopniem) tego pola harmonicznego. Kiedy dobrze zapamiętasz brzmienie tej progresji, zagraj to samo z 5 stopniem (C-dur i G-dur).

Zacznij od ćwiczenia progresji opartych na dwóch akordach. Następnie rozpocznij ćwiczenie trzyakordowych progresji. Jednak nie spiesz się ze zwiększaniem liczby akordów, ważniejsze jest dobre zapamiętanie właśnie takich dwu, lub trzy akordowych progresji. Z czasem zdasz sobie sprawę, że niektóre progresje się powtarzają i dlatego łatwiej będzie Ci je rozpoznać w różnych utworach.

Analizuj piosenki

Ciągłe słuchanie i analizowanie muzyki sprawi, że szybciej zauważysz progres w swojej nauce słuchu muzycznego. Aby jednak tak było, sam proces słuchania piosenek powinien być dość analityczny. 

Przede wszystkim postaraj się zrozumieć strukturę utworów, których słuchasz. Na początek rozróżnij zwrotkę, tzw. “bridge” i refren. Przeanalizuj główne cechy danego utworu: jakie instrumenty słychać w utworze i kiedy się pojawiają. Postaraj się także nauczyć nucić partię każdego z instrumentów. Na koniec naucz się fraz, skal i progresji akordów typowych dla stylów muzycznych, w których chcesz się poruszać.